فرهنگ و سنت های مردم اربیل

شهر اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق، یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان است که تاریخ و فرهنگ غنی آن را به یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی خاورمیانه تبدیل کرده است. مردم این شهر با حفظ سنت ها و آداب و رسوم خود، هویت فرهنگی شان را زنده نگه داشته اند. این شهر به عنوان یکی از مراکز اصلی تمدن های کهن، همواره بستر رویدادهای مهم تاریخی و فرهنگی بوده است.ما در گلگشت در این مقاله، به بررسی جشن نوروز و مراسم های محلی، موسیقی و رقص کردی، و لباس های سنتی و هنرهای دستی مردم اربیل می پردازیم.

جشن نوروز و مراسم های محلی در اربیل را بشناسید

نوروز؛ نماد شادی و نو شدن

نوروز یکی از مهم ترین جشن های مردم کردستان و از بزرگ ترین رویدادهای فرهنگی اربیل است. این جشن که هر سال در روز ۲۱ مارس برگزار می شود، به عنوان آغاز سال نو در فرهنگ کردی شناخته می شود و ریشه در آیین های کهن ایران زمین و بین النهرین دارد. نوروز نمادی از تجدید حیات طبیعت، پایان سرما و آغاز فصل گرما است. مردم کردستان بر این باورند که نوروز علاوه بر تغییرات فصلی، به دوران آزادی از ستم نیز اشاره دارد. اسطوره ی کاوه آهنگر که در آن مردم بر ضد ظلم ضحاک قیام کردند، یکی از روایت های مهم مرتبط با این جشن است.

نوروز با شور و هیجان فراوان همراه است. خیابان ها و میدان های شهر اربیل به طرز باشکوهی تزیین می شوند و مردم با لباس های محلی در کوچه ها و محله ها به جشن و پایکوبی می پردازند. کودکان و بزرگ ترها در کنار هم قرار می گیرند و با برگزاری مراسم های مختلف، این روز را جشن می گیرند.

مراسم های نوروزی در اربیل

یکی از مهم ترین آیین های نوروز، روشن کردن آتش بر بلندی ها است. مردم بر این باورند که آتش نماد پاکی و نابودی شرارت است. آن ها با پریدن از روی آتش و خواندن ترانه های محلی، آرزوهای خوبی برای سال جدید می کنند. علاوه بر آن، مردم در این روز لباس های رنگارنگ سنتی خود را می پوشند که نماد افتخار به فرهنگ و ریشه های خود است. این لباس ها معمولاً دارای رنگ های شاد و پارچه های خاصی هستند که نشان دهنده ی طبیعت بهاری است.

رقص و موسیقی محلی نیز از بخش های جدانشدنی جشن نوروز است. مردم دست در دست هم می گیرند و رقص گروهی "هه لپه رکی" را اجرا می کنند. این رقص دسته جمعی نشان دهنده ی اتحاد و همبستگی مردم است. همچنین، مردم به طبیعت می روند و روز را در کنار خانواده و دوستان سپری می کنند. پیک نیک در کوه ها و دشت های سرسبز بخش مهمی از این مراسم است. غذاهای محلی همچون دولمه، بریانی کردی، و شیرینی های سنتی مانند کُلیره نیز در نوروز تهیه و سرو می شود.

دیگر جشن ها و آیین های محلی

علاوه بر نوروز، مردم اربیل جشن های دیگری نیز برگزار می کنند. جشن خدر نبی یکی از این مراسم ها است که در آن مردم برای برکت و باران دعا می کنند. این جشن با آیین های مذهبی و دعاهای خاص همراه است. همچنین، جشن مهرگان که ریشه ای در تاریخ کهن کردستان دارد، نمادی از شکرگزاری برای برداشت محصول است. در این مراسم، مردم با رقص و آواز از طبیعت تشکر می کنند.

موسیقی و رقص کردی در اربیل چگونه است؟

موسیقی کردی

موسیقی کردی یکی از بخش های مهم و جدایی ناپذیر فرهنگ مردم اربیل و به طور کلی کردستان است. این موسیقی نه تنها وسیله ای برای بیان احساسات، داستان ها و تاریخ مردم این منطقه محسوب می شود، بلکه نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی آن ها ایفا می کند. موسیقی کردی دارای سبک های گوناگونی است که هر یک روایت گر بخش خاصی از زندگی مردم کردستان هستند. یکی از مهم ترین سبک های آن، موسیقی مقامی است که شامل آوازهای سنتی و داستان های حماسی بوده و توسط خوانندگان محلی اجرا می شود. اشعار این سبک اغلب به صورت شفاهی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند و حاوی روایت هایی از تاریخ، رشادت ها، عشق ها و اندوه های مردم کردستان هستند.

علاوه بر موسیقی مقامی، آهنگ های کردی در جشن ها و مراسم شادی نیز جایگاه ویژه ای دارند. این نوع موسیقی با ریتم های خاص و شاد، مردم را به وجد می آورد و در مراسم هایی مانند عروسی ها اجرا می شود. در این مناسبت ها، نوای سازهایی چون دهول و زرنا فضای شادی و هیجان را دوچندان می کند. در مقابل، برخی قطعات موسیقی کردی دارای لحنی حزن انگیز و اندوهناک هستند و برای بیان احساسات عمیق، دردها و رنج های مردم مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع موسیقی بیشتر در مواقع سختی و سوگواری خوانده می شود و بازتابی از تاریخ پرمشقت و مبارزات مردم کرد است.

سازهای سنتی کردی؛ روایت گران اصالت و احساس

یکی از ویژگی های منحصربه فرد موسیقی کردی، استفاده از سازهای سنتی است که هر یک ویژگی خاص خود را دارند و بیانگر احساسات متفاوتی هستند. از مهم ترین این سازها، دهول و زرنا هستند که معمولاً در جشن ها و رقص های محلی مورد استفاده قرار می گیرند. صدای بلند و پرانرژی این سازها فضایی شاد و پرتحرک ایجاد می کند. در مقابل، شمشال که نوعی نی سنتی کردی است، صدایی آرام و روحانی دارد و بیشتر در دل کوهستان های کردستان توسط چوپانان نواخته می شود. تنبور و باغلاما نیز از دیگر سازهای مهم کردی هستند که به طور ویژه در موسیقی عرفانی و حماسی به کار می روند. این سازها در محافل صوفیانه و مذهبی جایگاه خاصی دارند و نوای آن ها شنونده را به عمق تفکر و آرامش معنوی می برد.

رقص کردی؛ نمایش هماهنگی و همبستگی

رقص کردی که در زبان محلی به "هه لپه رکی" معروف است، یکی از زیباترین جلوه های فرهنگی مردم کردستان محسوب می شود. این رقص نمادی از همبستگی، اتحاد و شادی مردم کرد است و معمولاً به صورت گروهی اجرا می شود. افراد در این رقص، دستان یکدیگر را می گیرند و با حرکات هماهنگ، ریتمیک و پرانرژی به گونه ای می رقصند که گویی امواج یک رود خروشان را به تصویر می کشند. رقص کردی انواع مختلفی دارد که هر یک در مناسبت های خاصی اجرا می شوند. به عنوان مثال، "گه رانی" رقصی آرام و متین است که بیشتر در محافل رسمی دیده می شود، درحالی که "چه پی" دارای حرکاتی سریع و پرجنب وجوش است و معمولاً در جشن های شادی مورد استفاده قرار می گیرد. نوع دیگری از رقص کردی به نام "سه رانی" مخصوص مراسم های خاص و عروسی ها است و با حرکات موزون و هماهنگ، حالتی باشکوه و مجلل به مراسم می بخشد.

موسیقی و رقص کردی نه تنها بخشی از فرهنگ و هویت مردم اربیل و کردستان هستند، بلکه نمادی از مقاومت، امید و شور زندگی به شمار می روند. این هنرها نسل به نسل منتقل شده و همچنان به عنوان بخش مهمی از زندگی روزمره مردم کرد حفظ شده اند.

آشنایی با لباس های سنتی و هنرهای دستی مردم اربیل

لباس های سنتی مردم اربیل یکی از زیباترین و نمادین ترین جلوه های فرهنگی این منطقه محسوب می شود. مردان کردی معمولاً چوخه و رانک، که نوعی کت و شلوار سنتی کردی است، به تن می کنند. این لباس ها با کمربندی پهن بسته می شوند که علاوه بر حفظ استایل سنتی، نشان دهنده ی اصالت و هویت مردان کرد است. شال و کلاه نیز از دیگر اجزای پوشش مردان کردی محسوب می شود که در کنار گیوه، نوعی کفش سنتی ساخته شده از نخ و چرم، جلوه ای خاص به لباس های محلی آن ها می بخشد. گیوه به دلیل سبکی و راحتی، در میان مردم این منطقه محبوبیت زیادی دارد.

زنان کردی نیز به پوشیدن لباس های رنگارنگ و زیبا معروف هستند. یکی از مهم ترین لباس های زنانه، کراس است که نوعی لباس بلند بوده و اغلب با جواهرات و تزئینات ظریف آراسته می شود. در مراسم های رسمی، زنان از فرنجی، نوعی عبای بلند، استفاده می کنند که به لباس آن ها جلوه ای فاخر و باشکوه می بخشد. همچنین، زنان کردی علاقه ی خاصی به زیورآلات طلایی با طراحی های سنتی دارند که به زیبایی و شکوه لباس هایشان می افزاید.

علاوه بر پوشش، مردم اربیل در زمینه ی صنایع دستی نیز مهارت ویژه ای دارند. قالیبافی یکی از مهم ترین هنرهای دستی آن هاست که با طرح های پیچیده و رنگ های زنده، معرف فرهنگ و هنر این منطقه محسوب می شود. گلیم بافی، سفالگری و چرم دوزی نیز از دیگر صنایع دستی محبوب در اربیل هستند. این هنرها نسل به نسل در بین خانواده های کرد حفظ شده و همچنان بخش مهمی از زندگی مردم این شهر را تشکیل می دهند. بسیاری از گردشگران هنگام سفر به اربیل، این محصولات دست ساز را به عنوان سوغاتی خریداری می کنند و بدین ترتیب، هنر و فرهنگ این منطقه را به سراسر جهان معرفی می نمایند.