هفتم اردیبهشت ماه در تقویم رسمی کشور به عنوان «روز ملی ایمنی در حمل ونقل» شناخته می شود؛ روزی برای تأکید بر ضرورت توجه جدی به ایمنی در تمام حوزه های حمل ونقل اعم از جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی. اهمیت ایمنی در حمل ونقل تنها به کاهش آمار تصادفات محدود نمی شود بلکه با سلامت جسمی و روانی انسان ها، کاهش هزینه های اقتصادی، افزایش بهره وری و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ارتباط مستقیم دارد. این مقاله به تفصیل به بررسی ابعاد مختلف ایمنی حمل ونقل، چالش ها، راهکارها و نقش آفرینان این عرصه از جمله شرکت های موفقی همچون «گلگشت» خواهد پرداخت.

چرا روز ایمنی حمل و نقل؟

نام گذاری هفتم اردیبهشت به عنوان "روز ایمنی در حمل ونقل" اقدامی نمادین و در عین حال حیاتی است که با اهدافی چندگانه صورت گرفته است. این روز فرصتی است برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت ایمنی در ترددهای شهری و جاده ای، و نیز تلاشی برای تبدیل این موضوع به دغدغه ای جدی در سطح مسئولان و نهادهای مرتبط. همچنین این روز می کوشد تا شهروندان را به مشارکت فعال در پیشگیری از سوانح رانندگی و رعایت اصول ایمنی تشویق کند.
متأسفانه ایران یکی از کشورهایی است که با آمار بالای تصادفات رانندگی و تلفات انسانی ناشی از آن مواجه است.

طبق گزارش های سازمان پزشکی قانونی، در سال های گذشته، به طور متوسط سالانه بیش از ۱۵ هزار نفر در جاده های کشور جان خود را از دست داده اند. این رقم، از جنبه انسانی، فاجعه ای غم انگیز و جبران ناپذیر است، چرا که هر جان باخته، عضوی از خانواده و جامعه ای بزرگ تر بوده است. اما جنبه اقتصادی این موضوع نیز کم اهمیت نیست؛ خسارات مالی ناشی از تصادفات، اعم از هزینه های درمان، خسارات به خودروها، زیرساخت ها، و از دست رفتن نیروی انسانی کارآمد، سالانه میلیاردها تومان به اقتصاد کشور آسیب می زند.

با در نظر گرفتن این ابعاد انسانی و اقتصادی، اختصاص روزی خاص برای تأمل درباره وضعیت ایمنی در حمل ونقل، فرصتی است برای توقف، تفکر و بازنگری در سیاست ها، فرهنگ رانندگی، و شیوه های آموزش و نظارت. این روز، می تواند جرقه ای باشد برای تغییر رفتار، بازنگری در قوانین، و توسعه راهکارهای پایدار در جهت کاهش تصادفات و نجات جان انسان ها.

چرا باید به ایمنی در حمل و نقل توجه کرد؟

ایمنی در حمل ونقل، فراتر از یک ضرورت فنی یا قانونی، پیوندی عمیق با سلامت فردی و رفاه اجتماعی دارد. زمانی که تصادفات کاهش می یابد، نخستین و مهم ترین دستاورد آن، حفظ جان انسان هاست. اما تأثیرات مثبت این موضوع تنها به بُعد انسانی محدود نمی شود؛ کاهش حوادث رانندگی باعث کاهش چشم گیر فشار بر نظام درمانی کشور، از بیمارستان ها گرفته تا نیروهای امدادی، می شود. همچنین از تحمیل هزینه های سنگین بر خانواده ها و اقتصاد ملی جلوگیری می کند. در کنار آن، کاهش صدمات روحی برای بازماندگان، شاهدان حادثه و حتی پرسنل اورژانس نیز از ابعاد مهمی است که گاه نادیده گرفته می شود.

از سوی دیگر، وجود یک سیستم حمل ونقل ایمن، اعتماد مردم را به سفرهای درون شهری و برون شهری افزایش می دهد. این اعتماد، زمینه ساز رونق گردشگری، بهبود حمل ونقل عمومی، و توسعه تجارت و مبادلات اقتصادی است. زمانی که شهروندان با آسودگی خاطر سفر می کنند و فعالان اقتصادی با اطمینان به حمل کالا می پردازند، چرخ های توسعه با سرعت و امنیت بیشتری به حرکت در می آیند.

در بُعد زیست محیطی نیز ایمنی نقش غیرقابل انکاری دارد. وقوع سوانح، به ویژه در بخش حمل ونقل مواد شیمیایی یا سوختی، می تواند منجر به نشت مواد خطرناک، آتش سوزی، آلودگی خاک و آب، و آسیب به منابع طبیعی شود. این موضوع نه تنها سلامت انسان ها و موجودات زنده را به خطر می اندازد، بلکه هزینه های جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کند.

در مجموع، ایمنی در حمل ونقل، فقط یک وظیفه فردی نیست که محدود به رعایت قوانین توسط رانندگان باشد، بلکه مسئولیتی جمعی است. دولت، نهادهای نظارتی، مهندسان راه سازی، تولیدکنندگان خودرو، پلیس راهور، رسانه ها، و در نهایت همه مردم، نقشی کلیدی در تحقق آن دارند. تنها با همدلی و همکاری همه جانبه است که می توان جامعه ای ایمن، سالم و رو به پیشرفت ساخت.

ایمنی حمل و نقل چه چالش هایی دارد؟

ایمنی حمل ونقل با چالش های متعددی مواجه است. در بعد زیرساختی، بسیاری از جاده های کشور از استانداردهای لازم برخوردار نیستند و نگهداری ناکافی از آن ها مشکل ساز شده است. از نظر فنی، ناوگان فرسوده و عدم استفاده از فناوری های جدید باعث افزایش خطر می شود. در بعد فرهنگی، تخلفات رانندگی، سرعت غیرمجاز، بستن کمربند ایمنی و استفاده از موبایل حین رانندگی از جمله معضلات شایع است. همچنین سیستم امداد و نجات در برخی مناطق، سرعت عمل لازم را ندارد که موجب افزایش میزان مرگ ومیر می شود.

اطلاعاتی در مورد راهکارهای ارتقاء ایمنی

برای بهبود وضعیت ایمنی در حمل ونقل، باید نوسازی ناوگان حمل ونقل به صورت جدی پیگیری شود. آموزش عمومی، به ویژه برای کودکان و نوجوانان، نقشی حیاتی در شکل گیری فرهنگ ایمنی دارد. به کارگیری فناوری های نوین مانند سیستم های هشداردهنده، ترمز اضطراری، دوربین های کنترل سرعت و جعبه سیاه در خودروها و ناوگان عمومی، از جمله روش های مؤثر است. در کنار این ها، نظارت و اعمال قانون نیز باید دقیق، بی طرفانه و بازدارنده باشد تا رفتارهای پرخطر اصلاح گردد.

شرکت گلگشت، الگوی برتر در برگزاری سفرهای ایمن

در میان مجموعه هایی که ایمنی را سرلوحه فعالیت خود قرار داده اند، شرکت گردشگری گلگشت جایگاه ویژه ای دارد. این شرکت با بهره گیری از ناوگانی مدرن و مجهز، آموزش مستمر پرسنل، رعایت کامل مقررات حمل ونقل، و تهیه بیمه نامه های معتبر برای تمام مسافران، توانسته رضایت حداکثری را جلب کند. در تورهای برگزارشده توسط گلگشت، برنامه ریزی دقیق سفر، توقف های منظم برای استراحت، بررسی وضعیت فنی خودرو پیش از حرکت، و حضور امدادگر همراه بخشی از استانداردهای اجرایی است. این شرکت الگویی موفق از چگونگی تلفیق گردشگری با ایمنی است و می تواند الهام بخش سایر فعالان این حوزه باشد.

فرهنگ سازی ایمنی، وظیفه ای ملی

بدون شکل گیری فرهنگ ایمنی در جامعه، هیچ طرح و برنامه ای موفق نخواهد بود. خانواده ها نقش آغازین در آموزش احترام به قوانین دارند. مدارس و دانشگاه ها نیز باید با گنجاندن مباحث ایمنی در برنامه های درسی، نسلی قانون مدار و آگاه تربیت کنند. رسانه ها با تولید محتواهای خلاقانه، مستند، انیمیشن و حتی طنز می توانند پیام ایمنی را در دل مردم نهادینه کنند. مشارکت سلبریتی ها، ورزشکاران و افراد مشهور در کمپین های ایمنی نیز بر تاثیرگذاری آن ها می افزاید. در نهایت، نهادهای دولتی باید با حمایت مالی و فرهنگی، زیرساخت توسعه فرهنگ ایمنی را فراهم سازند.

چشم انداز آینده

ایمنی حمل ونقل، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. با تلاش هماهنگ دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی می توان به آینده ای اندیشید که در آن، جاده ها کمتر اشک بریزند و آسمان ها و ریل ها کمتر خبر از حادثه بدهند. شرکت هایی همچون گلگشت که با مسئولیت پذیری بالا وارد این عرصه شده اند، باید مورد تقدیر قرار گیرند و الگوی دیگران باشند. امید آنکه با شعار «ایمنی، گامی به سوی زندگی بهتر» هر روز بیشتر به سمت جامعه ای ایمن تر و سفرهایی آسوده تر حرکت کنیم.