فرودگاه بین المللی بغداد (Baghdad International Airport)، یکی از مهم ترین زیرساخت های حمل ونقل هوایی در خاورمیانه و بزرگ ترین فرودگاه عراق است. این فرودگاه در 16 کیلومتری غرب مرکز شهر بغداد واقع شده و علاوه بر نقش کلیدی در جابه جایی مسافران، در تحولات سیاسی، نظامی و اقتصادی عراق نیز نقش اساسی داشته است.ما در گلگشت در این مقاله، به صورت کامل و با جزئیات دقیق به بررسی تاریخچه، ساختار، نقش نظامی، خطوط هوایی، آمار عملکرد، رویدادهای مهم، جاده فرودگاه و امکانات جانبی از جمله هتل فرودگاه خواهیم پرداخت.

ساخت اولیه این فرودگاه به چه صورت بود؟

فرودگاه بین المللی بغداد در دهه ۱۹۷۰ میلادی طراحی شد و در ابتدا با نام "فرودگاه بین المللی صدام" شناخته می شد. ساخت آن در اواخر دهه ۱۹۷۰ آغاز شد و با همکاری شرکت فرانسوی Spie Batignolles انجام گرفت. این پروژه با بودجه ای بیش از ۹۰۰ میلیون دلار همراه بود که آن را به یکی از پروژه های زیرساختی بزرگ در منطقه تبدیل کرد.

در ابتدا هدف از ساخت این فرودگاه، تبدیل آن به قطب حمل ونقل هوایی منطقه و دروازه ای بین المللی برای عراق بود. با این حال، به دلیل وقوع جنگ ایران و عراق، بهره برداری کامل از آن تا سال ۱۹۸۲ به تعویق افتاد. با پایان جنگ در سال ۱۹۸۸، پروازهای داخلی و بین المللی به تدریج در آن از سر گرفته شدند.
با آغاز جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱، این فرودگاه تحت تحریم سازمان ملل قرار گرفت و پروازهای بین المللی متوقف شدند. در این دوره، فعالیت فرودگاه محدود به پروازهای داخلی بود. در سال ۲۰۰۰، مجدداً برای پروازهای غیرنظامی بازگشایی شد اما هنوز محدودیت هایی در عملکرد آن وجود داشت.

 نکاتی در مورد نقش نظامی و اشغال توسط نیروهای ائتلاف

در آوریل ۲۰۰۳، در جریان حمله نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده به عراق، فرودگاه بغداد به تصرف نیروهای آمریکایی درآمد. پس از این اشغال، نام فرودگاه به Baghdad International Airport تغییر پیدا کرد و کد آن نیز از ORBS به ORBI (کد ایکائو) و از SDA به BGW (کد یاتا) تغییر یافت.
بخش غربی فرودگاه به پایگاه هوایی ساتر (Sather Air Base) اختصاص یافت که پایگاه عملیاتی نیروی هوایی ایالات متحده بود. این پایگاه به عنوان مرکز لجستیک و عملیات نظامی در منطقه شناخته می شد و در آن انواع هواپیماهای نظامی و ترابری حضور داشتند. این پایگاه تا سال ۲۰۱۱ فعال بود و از جمله نقاطی بود که هدف حملات موشکی گروه های شبه نظامی نیز قرار گرفت.

بازسازی و توسعه های پس از ۲۰۰۳

پس از سقوط رژیم صدام حسین، دولت موقت عراق و بعد از آن دولت های منتخب با کمک سازمان های بین المللی و پیمانکاران خارجی، روند بازسازی و توسعه زیرساخت های فرودگاه را آغاز کردند. این بازسازی شامل تعمیر باندها، به روزرسانی ترمینال ها، تأمین تجهیزات ناوبری، و افزایش امنیت بود.
در سال ۲۰۰۴، نخستین پروازهای غیرنظامی بین المللی پس از اشغال آمریکا از این فرودگاه انجام شد و کنترل مدیریت غیرنظامی آن به تدریج به دولت عراق بازگردانده شد. در سال ۲۰۱۰، طرحی جامع برای توسعه فرودگاه مطرح شد که شامل ساخت ترمینال های جدید و افزایش ظرفیت سالانه به ۱۵ میلیون مسافر بود.
در سال های اخیر، به ویژه در دولت نخست وزیر محمد شیاع السودانی، برنامه هایی برای نوسازی سیستم های مدیریت پرواز، نصب تجهیزات مدرن امنیتی و بهبود خدمات مسافری اجرایی شد. تا سال ۲۰۲۴، پروژه های نوسازی فرودگاه وارد مرحله نهایی شده اند.

 ساختار و امکانات فرودگاه

فرودگاه بین المللی بغداد دارای دو باند پروازی اصلی با سطح بتن است؛ باند اول با طول ۴۰۰۰ متر (۱۳٬۱۲۳ فوت) و باند دوم به طول ۳۳۰۱ متر (۱۰٬۸۳۲ فوت) ساخته شده اند و هر دو قابلیت پذیرش هواپیماهای پهن پیکر نظیر بوئینگ ۷۷۷ و ایرباس A380 را دارند. ترمینال مسافربری این فرودگاه به چهار بخش A، B، C و D تقسیم شده است که هر بخش به صورت تخصصی به پروازهای داخلی، بین المللی، مسافران VIP و خدمات ویژه اختصاص دارد. از جمله امکانات موجود در فرودگاه می توان به سالن های انتظار مدرن، گیت های خودکار گذرنامه، پارکینگ چندطبقه، سرویس های حمل ونقل زمینی و سیستم باربری پیشرفته اشاره کرد که همگی در راستای ارتقای تجربه سفر مسافران طراحی و اجرا شده اند.

خطوط هوایی و مقاصد پروازی را بهتر بشناسید

هواپیمایی عراق (Iraqi Airways)

این شرکت به عنوان حامل ملی عراق در سال ۱۹۴۵ تأسیس شد. مقر اصلی آن در فرودگاه بغداد قرار دارد و به کشورهای اروپایی، خاورمیانه و آسیای مرکزی پرواز دارد. ناوگان این شرکت شامل هواپیماهایی از نوع بوئینگ 737، بوئینگ 777، ایرباس A320 و CRJ900 است.

فلای بغداد (Fly Baghdad)

شرکتی خصوصی است که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شده و پروازهای خود را در سال ۲۰۱۷ آغاز کرد. فلای بغداد با ناوگانی از هواپیماهای بوئینگ 737 و بمباردیه CRJ200 به مقاصدی مانند تهران، استانبول، بیروت، دمشق، دبی، نجف، اربیل و سلیمانیه پرواز دارد.
در ژانویه ۲۰۲۴، این شرکت از سوی وزارت خزانه داری آمریکا به دلیل همکاری با گروه های مورد تحریم مانند حزب الله و شبه نظامیان وابسته به ایران تحریم شد و پروازهایش به اروپا متوقف شد.

سایر خطوط هوایی

شرکت هایی مانند Cham Wings Airlines از سوریه، شرکت های هوایی ترکیه، قطر، امارات و ایران نیز به فرودگاه بغداد پرواز دارند. برخی پروازها چارتر و برخی منظم و برنامه ریزی شده هستند.

جاده فرودگاه بغداد

جاده ۱۲ کیلومتری بین فرودگاه و منطقه سبز، پس از ۲۰۰۳ به یکی از خطرناک ترین مسیرهای عراق بدل شد. انفجارهای مکرر، حملات گروه های مسلح و آدم ربایی، امنیت این مسیر را تحت الشعاع قرار داد. در سال ۲۰۱۴، با همکاری ترکیه این مسیر بازسازی و زیبا سازی شد و اکنون تحت نظارت شدید امنیتی قرار دارد.

 هتل فرودگاه بین المللی بغداد

هتل رسمی فرودگاه در مجاورت ترمینال اصلی واقع شده و توسط گروه Sal Abdul اداره می شود. این هتل با دارا بودن ۱۰۰ اتاق در سه دسته Deluxe، Superior و Executive، اقامتی راحت و متنوع را برای مهمانان فراهم می کند. از جمله امکانات این هتل می توان به رستوران بین المللی، سالن جلسات و کنفرانس، خدمات تاکسی و استقبال فرودگاهی، اینترنت پرسرعت و خدمات ۲۴ ساعته اتاق اشاره کرد. مسافران ترانزیتی و میهمانان VIP از این خدمات ویژه بهره مند می شوند و تجربه ای آسوده و باکیفیت را در نزدیکی فرودگاه بین المللی بغداد تجربه می کنند.

فرودگاه بین المللی بغداد، آینه ای از تحولات سیاسی، نظامی و اقتصادی عراق در دهه های اخیر است. از ساخت اولیه تا اشغال نظامی، از بازسازی تا توسعه های مدرن، این فرودگاه همچنان نقش بی بدیلی در اتصال عراق به جهان دارد. با افزایش سرمایه گذاری ها و توسعه زیرساخت ها، آینده ای امیدوارکننده برای این فرودگاه پیش بینی می شود.